โรคมะเร็งต่อมลูกหมาก เป็นมะเร็งที่พบได้บ่อยในผู้ชายสูงวัยมากเป็นอันดับที่ 4 ของโรคมะเร็งที่เกิดในชายไทย โดยมีอัตราการเกิดของโรคอยู่ที่ 7.5 คนต่อประชากร 100,000 คน จากสถิติในประเทศไทยในระยะ 10 ปีที่ผ่านมา มะเร็งต่อมลูกหมากเคยมีสถิติอยู่ที่อันดับ 9 จึงมีแนวโน้มที่สูงขึ้นเรื่อยๆ ทว่าอัตราการเสียชีวิตของโรคโรคมะเร็งต่อมลูกหมากกลับลดน้อยลง เหตุเพราะผู้ป่วยในระยะหลังมักตรวจพบตั้งแต่ระยะแรกๆ ประกอบกับการรักษาที่มีประสิทธิภาพดีขึ้น ซึ่งมีโอกาสสูงที่จะสามารถรักษาให้หายขาดได้
แม้ว่าโรคมะเร็งต่อมลูกหมากจะสามารถรักษาให้หายขาดได้หากตรวจพบตั้งแต่ในระยะแรกเริ่ม แต่ผู้ป่วยส่วนใหญ่มักตรวจพบในระยะลุกลามไปแล้ว ทำให้หากผู้ป่วยเสียชีวิตลงจากโรคมะเร็งก็จะถูกวินิจฉัยว่ามีสาเหตุมาจากมะเร็งที่ลามไปเกาะอวัยวะส่วนอื่น
ต่อมลูกหมากคืออะไร
ต่อมลูกหมาก (prostate) เป็นอวัยวะภายในร่างกาย อยู่บริเวณส่วนล่างของกระเพาะปัสสาวะ ลักษณะเป็นกลีบคล้ายกับเกาลัด หนักประมาณ 20 กรัม โดยมีท่อปัสสาวะไหลผ่านกลางต่อมลูกหมาก ต่อมลูกหมากจะต้องได้รับการหล่อเลี้ยงจากฮอร์โมนเพศชายที่เรียกว่า testosterone ซึ่งสร้างมาจากอัณฑะ มีหน้าที่สร้างน้ำหล่อเลี้ยงอสุจิ หรือสารอาหาร สำหรับอสุจิ ในขณะที่กำลังมีการหลั่ง น้ำอสุจิ น้ำหล่อเลี้ยงจากต่อมลูกหมากจะมีหน้าที่ในการปกป้องอสุจิจากความเป็นกรดของช่องคลอด
โครงสร้างของต่อมลูกหมากประกอบไปด้วยเซลล์หลายชนิด ได้แก่
เส้นประสาท
เซลล์ที่ประกอบเป็นต่อมผลิตน้ำเมือกและน้ำหล่อเลี้ยงตัวอสุจิ
เซลล์กล้ามเนื้อสำหรับควบคุมการปัสสาวะและการหลั่งน้ำอสุจิ
เซลล์เนื้อเยื่อเกี่ยวพันทำหน้าที่ยึดโครงสร้างของต่อม
Seminal Vesicles อยู่ข้างต่อมลูกหมาก ทำหน้าที่สร้างน้ำเลี้ยงอสุจิ
Vas Deferens เป็นท่อนำตัวเชื้ออสุจิจากอัณฑะ
โครงสร้างอื่นๆ ที่อยู่ใกล้ต่อมลูกหมาก
เมื่ออายุมากขึ้นต่อมอัณฑะจะสร้างฮอร์โมนเพศชาย Testosterone ลดลง แต่ในต่อมลูกหมากมีเอ็นไซม์ที่ย่อยฮอร์โมนเพศชายให้กลายเป็น Dihydrotestosterone มากขึ้นทำให้เนื้อเยื่อต่างๆ ในต่อมลูกหมากมีปริมาณมากขึ้น ทำให้เมื่อผู้ชายมีอายุเพิ่มขึ้นขนาดต่อมลูกหมากก็จะใหญ่ขึ้น แต่หากขนาดใหญ่มากปกว่าปกติ จะเกิดการกดทับท่อปัสสาวะ ทำให้เกิดเป็นสาเหตุของโรคเกี่ยวกับต่อมลูกหมาก เช่น ต่อมลูกหมากโต ต่อมลูกหมากอักเสบ มะเร็งต่อมลูกหมาก เป็นต้น ฉะนั้นโรคมะเร็งต่อมลูกหมาก จึงมีโอกาสพบมากในผู้ชายสูงอายุ 50 ปี ขึ้นไป
การแบ่งระยะของโรคมะเร็งต่อมลูกหมาก
ระยะที่ 1 มะเร็งต่อมลูกหมากระยะแรก เป็นระยะเริ่มต้น มะเร็งยังมีขนาดเล็ก อยู่ที่ต่อมลูกหมากในผู้ชายเพียงกลีบเดียว มียังไม่มีการแพร่กระจายของเซลล์มะเร็ง ซึ่งระยะนี้ยังคงสามารถรักษาให้หายขาดได้
ระยะที่ 2 มะเร็งต่อมลูกหมากระยะแรก ก้อนมะเร็งมีขนาดใหญ่ขึ้น เริ่มมีการแพร่กระจายของเซลล์มะเร็งอย่างช้าๆ
ระยะที่ 3 มะเร็งต่อมลูกหมากระยะแพร่กระจาย เซลล์มะเร็งเริ่มมีการแพร่กระจายออกไปยังอวัยวะ และอาจลุกลามเข้าท่อน้ำเชื้อด้านข้าง
ระยะที่ 4 มะเร็งต่อมลูกหมากระยะสุดท้าย เซลล์มะเร็งแพร่กระจายไปยังอวัยวะอื่นเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะที่กระดูกและต่อมน้ำเหลือง
